INSTRUKCJA EPISKOPATU POLSKI W SPRAWIE UDZIELANIA POSUGI LEKTORA I AKOLITY WIECKIM MĘŻCZYZNOM
1. Na mocy sakramentu chrztu świętego wszyscy wierni uczestniczą w kapłańskim,
prorockim i królewskim posłannictwie Chrystusa, który stale Żyje i działa w Kościele mocą
Ducha Świętego. Otrzymują w tym sakramencie charakter sakramentalny, „który konsekruje ich
do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym”1, czyli „uzdalnia i włącza chrześcijan do
Służenia Bogu przez żywy udział w świętej liturgii Kościoła”2. Zatem także wierni świeccy
Mogą wypełniać we wspólnocie przewidziane przez prawo urzędy i posługi3. Wśród nich
szczególne miejsce zajmują posługa lektoratu i akolitatu. Papież Paweł VI zalecił, aby do tych
posług powoływano świeckich mężczyzn, Żyjących w świecie, a nie tylko kandydatów do
sakramentu święceń4. Kodeks prawa kanonicznego w kan. 230 § 1 postanawia: „Mężczyźni
świeccy, posiadający wiek i przymioty ustalone zarządzeniem Konferencji Episkopatu, mogą
być na stałe przyjęci, przepisanym obrzędem liturgicznym, do posługi lektora i akolity,
udzielenie jednak tych posług nie daje im prawa do utrzymania czy wynagrodzenia ze strony
Kościoła”.
2. Episkopat Polski dwukrotnie zabierał głos na temat posług lektoratu i akolitatu. Obydwie
wypowiedzi dotyczyły udzielania tych posług kandydatom do sakramentu święceń5. O
udzielaniu ich świeckim mężczyznom mówi natomiast II Polski Synod Plenarny. Postanowił on,
że „mężczyźni świeccy, którzy ukończyli przynajmniej dwadzieścia pięć lat, cieszą się dobrą
opinią, posiadają odpowiednie przymioty i są przygotowani do swych zadań poprzez
odpowiednią formację, mogą być przyjęci do posługi stałego akolity. Posługę lektora można
udzielać w wieku wcześniejszym”6.
3. Niniejsza instrukcja ma charakter wykonawczy w stosunku do postanowień II Synodu
Plenarnego. Przypomina znaczenie tych posług oraz określa zasady formacji kandydatów.
Znaczenie posług lektora i akolity
4. Eucharystia, którą Kościół celebruje, „składa się jakby z dwóch części, mianowicie z
Liturgii słowa i z Liturgii eucharystycznej, które tak ściśle łączą się ze sobą, że stanowią jeden
akt kultu. Albowiem we Mszy świętej zostaje zastawiony zarówno stół słowa jak i
Chrystusowego Ciała, z którego wierni czerpią naukę i pokarm”7. Z tej nauki o Eucharystii rodzi
się także praktyka wyróżniania dwóch posług przeznaczonych dla świeckich mężczyzn: lektora,
który posługuje przy stole słowa i akolity, który posługuje przy stole chleba.
5. Lektor i akolita spełniają własną posługę w celebracji liturgicznej a zwłaszcza w
Eucharystii. Jednak w zakres ich zadań wchodzą także czynności związane z przygotowaniem
miejsca i rzeczy potrzebnych do liturgii oraz przygotowanie wiernych do dobrego uczestnictwa i
spełniania właściwych dla nich i powierzonych im czasowo funkcji liturgicznych. Spełnianie
przez lektorów i akolitów własnych posług w liturgii ma kształtować ich specyficzną
duchowość skoncentrowaną wokół słowa Bożego i Eucharystycznej Ofiary.
6. W liturgii ich funkcje są następujące:
a. „Lektor jest ustanowiony do wykonywania czytań z Pisma Świętego, z wyjątkiem
Ewangelii. Może on podawać intencje modlitwy powszechnej, a gdy nie ma psałterzysty,
może również wykonać psalm między czytaniami”8. Może on także „kierować
uczestnictwem wiernych”9, podając potrzebne wyjaśnienia i zachęty lub przygotowując
komentarze do odczytania przez innych usługujących.
b. Akolita natomiast „usługuje przy ołtarzu oraz pomaga kapłanowi i diakonowi. Przede
wszystkim ma przygotowywać ołtarz i naczynia liturgiczne oraz w razie potrzeby
rozdawać wiernym Eucharystię, której jest szafarzem nadzwyczajnym”10. W
przypadkach szczególnych może także wystawiać Najświętszy Sakrament do adoracji
bez udzielania błogosławieństwa11.
c. Gdy nie ma kapłana lub diakona, lektor i akolita może prowadzić Wigilię przy zmarłym i
przy pogrzebie stacje w domu zmarłego i na cmentarzu12.
7. Natomiast poza liturgią:
a. Lektor przygotowuje wiernych do godnego przyjęcia sakramentów. Może, – jeżeli
zajdzie taka potrzeba – przygotowywać innych wiernych do czytania Pisma świętego
podczas czynności liturgicznych, czasowo do tej funkcji wyznaczonych. Aby owocniej i
doskonalej mógł wypełniać te funkcje, powinien ustawicznie rozważać Pismo święte13.
b. „Akolita, przeznaczony w sposób szczególny do służby ołtarza, powinien się zapoznać z
tym wszystkim, co jest związane z publicznym kultem Bożym, starać się wniknąć w
wewnętrzne i duchowe jego znaczenie tak, by cały ofiarowywał się codziennie Bogu i
był dla wszystkich obecnych w świątyni przykładem powagi i szacunku, otaczając
szczerą miłością mistyczne Ciało Chrystusa czyli lud Boży, zwłaszcza zaś słabych i
chorych”14. „Jemu też przypada troska o przygotowanie tych, którzy posługują przy
ołtarzu”15.
c. Lektor i akolita może pomagać w przygotowaniu nabożeństw oraz przewodniczyć
niektórym z nich (np. Różaniec, Droga Krzyżowa).
Lektorat i akolitat jako stopnie do święceń i jako samodzielne posługi
8. Wszyscy kandydaci do sakramentu święceń w trakcie formacji seminaryjnej są
ustanawiani lektorami i akolitami. Wykonywanie tych posług jest konieczne do właściwego
przygotowania się do przyjęcia tego sakramentu. Istnieje jednak możliwość ustanawiania
lektorami i akolitami mężczyzn, którzy nie zamierzają przyjmować święceń. Dla tych ludzi
lektorat i akolitat stają się formą realizacji Życiowego powołania w Kościele.
9. Zakres odpowiedzialności lektora i akolity, ustanowionych na stałe jako misja w Kościele,
jest rozległy. Każda z tych posług wymaga posiadania odpowiednich charyzmatów, a jej
spełnianie wiąże się z zaangażowaniem wszystkich sił i możliwości danego człowieka. Lektor
jest powołany w szczególny sposób do dawania w świecie świadectwa wiary poprzez słowo,
akolita powinien zaś gorliwiej niż inni Życiem zgodnym z tajemnicą ołtarza, ukazywać Żyjącego w Kościele Pana, który ofiarował za nas samego siebie.
10. Należy odróżnić praktykę błogosławienia młodych chłopców do czytania słowa Bożego
od posługi lektora. Nie otrzymują oni posługi lektoratu, lecz błogosławieństwo do spełnienia
funkcji czytania słowa Bożego w podczas liturgii. W seminariach duchowych należy również
udzielać posługi lektora tym kandydatom, którzy wcześniej przyjęli błogosławieństwo do
funkcji czytania słowa Bożego. Zaleca się, aby błogosławieństwo do spełnienia funkcji czytania
słowa Bożego było udzielane przez prezbitera. Jeśli zaś byłoby udzielane przez biskupa, to
według formuły, która wyraźnie podkreśla, że jest to błogosławieństwo do funkcji, a nie
ustanowienie do posługi.
Kandydaci do stałej posługi lektora i akolity oraz ich formacja
11. Kandydaci do posług lektora i akolity powinni odznaczać się wzorowym Życiem
moralnym, apostolskim oddaniem, bezinteresownością, szczerą pobożnością i gorliwym życiem sakramentalnym, szczególnym umiłowaniem Pisma świętego i Eucharystii. Winni cieszyć się dobrą opinią i być akceptowani przez wiernych parafii, do której należą i w której będą wypełniać powierzone im zadania. Muszą oni posiadać także odpowiednie przymioty
intelektualne, stosowne wykształcenie, wyróżniać się solidnością w pracy oraz umiejętnością
współpracy z innymi.
12. Osoby, które pragną przyjąć posługę lektora lub akolity muszą przejść odpowiednią
formację. Nie może ona mieć jedynie charakteru kursu przygotowującego do spełniania
czynności liturgicznych, lecz być wprowadzeniem kandydatów w misję, którą mają spełniać w
Kościele. Szczegółowy program tej formacji („Ratio formationis”) opracuje Komisja
Episkopatu ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Dla osób, które są już po studiach
teologicznych lub po pełnej formacji w ruchach kościelnych albo po wieloletniej posłudze i
formacji w zespole służby liturgicznej, przygotowanie do posług lektora i akolity może trwać
krócej. Opracowane „Ratio formationis” określi minimum, które powinni oni podjąć.
13. Kandydat na lektora lub akolitę przedstawia biskupowi diecezjalnemu, po uzgodnieniu z
własnym proboszczem, dobrowolnie sporządzoną i własnoręcznie podpisaną prośbę16.
Udzielenie lektoratu i akolitatu nie daje przyjmującym prawa do wynagrodzenia z racji
pełnionej posługi17. Nie wyklucza się jednak możliwości otrzymania pewnej rekompensaty ze
strony parafii, szczególnie, gdy wypełnianie ich zdań związane jest z ponoszeniem kosztów.
Wypełnianie posługi lektora i akolity
14. Lektor i akolita pełnią swoją posługę podczas Eucharystii w albie w sposób opisany w
Ogólnym Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego18. Akolita udziela Komunii świętej w sposób
określony przez Konferencję Episkopatu Polski w odniesieniu do Nadzwyczajnego Szafarza19.
15. W sprawowaniu innych sakramentów i sakramentaliów lektor czyta słowo Boże, a jeśli
nie ma innych usługujących to również wezwania modlitwy wstawienniczej oraz podaje
potrzebne wyjaśnienia. Akolita posługuje kapłanowi przy ołtarzu, podaje odpowiednie księgi i
inne rzeczy potrzebne do sprawowania liturgii oraz troszczy się o naczynia liturgiczne.
16. Zadania lektora i akolity w przygotowaniu i przebiegu nabożeństw określa proboszcz lub
rektor kościoła. Ich formy i zakres zaangażowania w codziennym życiu lokalnej wspólnoty
należy określić indywidualnie, zależnie od możliwości poszczególnych osób.
17. Lektor i akolita ustanawiani są na stałe. Jednak w szczególnych przypadkach biskup
może zabronić im wykonywania ich funkcji:
a. Wykonywanie uprawnień właściwych akolicie odnośnie do Eucharystii, a także
uprawnień właściwych lektorowi, ulega zawieszeniu z chwilą przerwania przez
alumnów studiów seminaryjnych z jakiegokolwiek powodu, chyba, że biskup diecezjalny
inaczej postanowi20.
b. Podobne postanowienie może podjąć biskup diecezjalny z uzasadnionych przyczyn w
odniesieniu do świeckich mężczyzn.
+ Arcybiskup Józef Michalik
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski
+ Bp Stefan Cichy
Przewodniczący Komisji Episkopatu
ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
Warszawa, dnia 2 października 2007 r.
341. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski
|
